मधुमेह (डायबिटीज)

आजकाल मधुमेह हा एक सामान्य आजार झाला आहे. भारतात सध्या सुमारे ५ कोटी ७० लाख लोकांना डायबिटीज आहे, आणि पुढील काही वर्षांत अजून ३ कोटी लोकांना हा आजार होईल, असे सरकार सांगते. दर दोन मिनिटांनी डायबिटीजमुळे एक व्यक्तीचा मृत्यू होत आहे, आणि याचे गुंतागुंतीचे दुष्परिणाम फार गंभीर आहेत - कुणाची किडनी निकामी होत आहे, कुणाचा लिव्हर खराब होत आहे, कुणाला ब्रेन हॅमरेज, पॅरालिसिस, ब्रेन स्ट्रोक, हार्ट अटॅक किंवा कार्डिएक अरेस्ट येत आहे. हे सर्व परिणाम अत्यंत धोकादायक आहेत.

मधुमेह किंवा साखरेचा आजार हा एक गंभीर रोग आहे. यात रक्तातील ग्लुकोजचे प्रमाण वाढलेले असते. या रुग्णांमध्ये रक्तातील कोलेस्ट्रॉल आणि चरबीचे प्रमाण वाढल्यामुळे हा आजार होतो. त्यामुळे डोळे, मूत्रपिंड, मज्जासंस्था, मेंदू आणि हृदयाचे नुकसान होऊन गंभीर आणि जीवघेणे आजार उद्भवतात.

अन्न पोटात गेल्यानंतर ते ग्लुकोज नावाच्या इंधनात रूपांतरित होते. ही एक प्रकारची साखर असते. ग्लुकोज रक्तवाहिन्यांद्वारे शरीरातील लाखो पेशींमध्ये पोहोचतो. अग्न्याशय (पॅनक्रियास) ग्लुकोज तयार करत नाही, तर इन्सुलिन तयार करते, जी रक्तात मिसळून पेशींना ग्लुकोज पोहोचवते.

मधुमेहाचा खरा कारण लोकांना समजले नाही, तर हा आजार कधीही बरा होऊ शकत नाही. जेव्हा रक्तातील चरबी (कोलेस्ट्रॉल) वाढते, तेव्हा ती पेशींच्या भिंतींवर चिकटते. त्यामुळे रक्तात असलेले इन्सुलिन पेशींपर्यंत पोहोचू शकत नाही. इन्सुलिनचे प्रमाण पुरेसे असते, पण ते रिसेप्टर उघडू शकत नाही, म्हणजेच ग्लुकोज पेशींमध्ये जाऊ शकत नाही. त्यामुळे शरीरात साखरेचे प्रमाण सतत वाढलेले राहते.

जेव्हा आपण बाहेरून इन्सुलिन घेतो, तेव्हा ते नविन असल्यामुळे ते पेशींमध्ये सहज प्रवेश करते. त्यामुळे लक्षात घ्या की मधुमेहाचा थेट संबंध कोलेस्ट्रॉलशी आहे, साखरेशी नाही.

लैंगिक दुर्बलता (सेक्ससंबंधी त्रास) हा मधुमेहाचा सुरुवातीचा लक्षण असू शकतो. जेव्हा दांपत्य संबंध ठेवताना वेदना किंवा अडचण जाणवते, तेव्हा ते मधुमेहाचे सूचक असू शकते.

मधुमेहाच्या सुरुवातीला खूप भूक लागते, पण हळूहळू भूक कमी होते. शरीर सुकू लागते, कब्ज होतो, वारंवार लघवी लागते, आणि लघवीत साखर येते. रुग्णाचे वजन कमी होऊ लागते, आणि शरीरावर जखम झाली तर ती सहज बरी होत नाही.

अशा वेळी काय करावे?

इन्सुलिनवर पूर्ण अवलंबून राहू नका, कारण इन्सुलिनचे साइड इफेक्ट्स खूप आहेत. खाली दिलेले काही घरगुती आयुर्वेदिक उपाय अत्यंत उपयुक्त आहेत 👇

घरगुती आयुर्वेदिक औषध:

साहित्य:

मेथीचे दाणे – १०० ग्रॅम

कारल्याच्या बिया – १०० ग्रॅम

जांभुळाच्या बिया – १०० ग्रॅम

बेलाची पाने (शंकराला अर्पण केली जाणारी) – १०० ग्रॅम

ही सर्व सामग्री उन्हात वाळवून दगडावर बारीक वाटून पावडर बनवा आणि एकत्र मिसळा — हेच औषध तयार आहे.

घेण्याची पद्धत:

सकाळी नाश्त्याच्या एक तास आधी एक चमचा पावडर कोमट पाण्यासोबत घ्या, आणि संध्याकाळी जेवणाच्या एक तास आधी पुन्हा घ्या.

दररोज सकाळ-संध्याकाळ अशी दोन वेळा घेतल्यास दीड ते दोन महिन्यांत साखर नियंत्रणात येईल.

हे औषध बनवायला फक्त २०–२५ रुपये खर्च येईल, आणि तीन महिने पुरेल.

सावधगिरी:

मधुमेही रुग्णांनी फायबरयुक्त आहार अधिक घ्यावा.

तुपकट, तेलकट पदार्थ टाळावेत.

भाज्या, सालासह डाळी, जाड धान्य, रेशेदार फळे खावीत.

साखर पूर्णपणे टाळावी, कारण ती आजार बरा होण्यामध्ये सर्वात मोठा अडथळा आहे. मात्र गूळ खाऊ शकता.

दूध आणि दुग्धजन्य पदार्थ टाळा.

प्रेशर कुकर किंवा ॲल्युमिनियमच्या भांड्यात स्वयंपाक करू नका.

रात्रीचे जेवण सूर्यास्तापूर्वी करा.

ज्यांना हा आजार आनुवंशिक आहे, त्यांचा मधुमेह पूर्णपणे बरा होत नाही, फक्त नियंत्रणात ठेवता येतो. पण ज्यांना तो आनुवंशिक नाही, त्यांचा पूर्ण बरा होऊ शकतो.